Financiën vormen het fundament van elk bedrijf. Maar hoe hou je als CFO of controller grip op de realiteit achter de cijfers? Met de juiste financiële KPI’s maak je prestaties zichtbaar, breng je risico’s in kaart en stuur je tijdig bij. In dit artikel tonen we welke KPI’s je écht nodig hebt: van marges en cashflow tot kostenstructuur en forecasting. Inclusief tips voor dashboards die je cijfers tot leven brengen.
KPI’s voor winstgevendheid en marges
Een gezond bedrijf is winstgevend – maar winst is meer dan de laatste lijn van je P&L. De juiste KPI’s geven inzicht in welke producten, klanten of afdelingen écht bijdragen aan je resultaat.
1. Nettowinstmarge
Wat? Het percentage van je omzet dat overblijft na alle kosten.
Formule: nettowinst ÷ omzet × 100
Waarom? Belangrijk voor de eindbalans én externe investeerders.
2. Brutomarge
Wat? Verschil tussen omzet en directe kosten (zoals grondstoffen of inkoop).
Formule: (omzet – kostprijs verkochte goederen) ÷ omzet × 100
Waarom? Toont rendabiliteit van je core business, vóór overhead.
3. EBITDA-marge
Wat? Resultaat voor aftrek van interesten, belastingen, afschrijvingen en amortisatie.
Gebruik: Benchmark voor operationele winstgevendheid.
Tip: Vergelijk deze KPI per businessunit of filiaal.
4. Rendabiliteit per klant/product
Wat? Hoeveel marge levert elke klant of productgroep op?
Waarom? Helpt om verlieslatende klanten of producten te identificeren en bij te sturen.
KPI’s voor cashflow en liquiditeit
Cash is king. Zelfs winstgevende bedrijven kunnen in de problemen komen door een gebrek aan liquide middelen. Deze KPI’s houden je kaspositie scherp in het oog.
5. Operationele cashflow
Wat? Cash gegenereerd door de operationele activiteiten
Formule: ontvangsten – betalingen
Waarom? Toont of je bedrijf voldoende cash creëert uit de kernactiviteiten.
6. Current ratio
Wat? Verhouding tussen vlottende activa en vlottende passiva
Formule: vlottende activa ÷ vlottende passiva
Norm: >1 = gezond. <1 = risico op liquiditeitsproblemen.
7. Quick ratio (acid test)
Wat? Striktere liquiditeitsmaatstaf: zonder voorraden
Formule: (vlottende activa – voorraad) ÷ vlottende passiva
Gebruik: Vooral belangrijk in productie en retail.
8. Cash conversion cycle
Wat? Aantal dagen dat je cash vastzit in voorraad en debiteuren
Formule: DSO + DIO – DPO
Actie: Verkort je cyclus door betere voorraadrotatie of snellere facturatie.
KPI’s voor kostenbeheer
Winstgevendheid is niet alleen een kwestie van omzet, maar ook van kostencontrole. Met deze KPI’s krijg je grip op je uitgavenpatroon.
9. Kosten per eenheid (unit cost)
Wat? Totale kost om één product of dienst te leveren
Gebruik: Basis voor prijszetting en margecontrole
10. Kostenstructuur per categorie
Wat? Verdeling van je totale kosten over categorieën (personeel, marketing, transport...)
Actie: Identificeer stijgende kostenposten en verspillingen
11. Variabele vs. vaste kosten ratio
Wat? Hoeveel % van je kosten zijn schaalbaar?
Waarom? Belangrijk voor schaalbaarheid van je businessmodel
12. Opex / Capex verhouding
Wat? Verhouding tussen operationele en investeringskosten
Gebruik: Interessant voor groeibedrijven of sectoren met veel R&D
KPI’s voor forecasting en budgetopvolging
Een budget is waardeloos zonder opvolging. Deze KPI’s helpen je controleren of je op koers zit, of tijdig moet herzien.
13. Budget vs. realisatie
Wat? Hoe verhouden de werkelijke cijfers zich tot het budget?
Formule: (realisatie – budget) ÷ budget × 100
Gebruik: Per afdeling of cost center
14. Forecast-accuratesse
Wat? Hoe goed voorspel je team de maandelijkse/kwartaalresultaten?
Gebruik: Meet betrouwbaarheid van je planningsproces
15. Afwijkingsanalyse (variance analysis)
Wat? Uitleg bij verschillen tussen budget en realisatie
Actie: Combineer met storytelling om de cijfers te duiden voor niet-financiële stakeholders
16. Rolling forecast metrics
Wat? Continue herberekening van de verwachtingen voor het boekjaar
Voordeel: Meer wendbaarheid dan statische jaarbudgetten
Voorbeelden van financiële dashboards
Visualiseer je KPI’s in krachtige dashboards. Geen overload aan cijfers, maar duidelijke inzichten voor actie en strategie.
Wat een goed financieel dashboard bevat:
- KPI’s per maand, kwartaal en jaar
- Vergelijking t.o.v. budget en vorig jaar
- Waarschuwingen bij afwijkingen
- Filters per afdeling, productgroep of regio
Interessante visualisaties:
- Waterfalldiagram (omzet → kosten → resultaat)
- Bullet charts (doel vs. realisatie)
- KPI cards met snel inzicht (marges, cash, DSO...)
-
Veelgemaakte fouten bij financiële KPI’s
- Te veel focus op historische cijfers
- KPI’s zonder context of doelstelling
- Geen koppeling met operationele data
- Geen visuele of actiegerichte opvolging
Kies KPI’s die linken aan je strategische doelstellingen
Werk met doelstellingen, tijdsframes en actie-eigenaars
Deel dashboards met relevante teams, niet enkel finance
Samenvatting: wat moet je meten?
Elke finance-afdeling moet minimaal zicht hebben op:
- Marges (bruto, netto, EBITDA)
- Cashflow en liquiditeitsratio’s
- Kostenefficiëntie per productgroep
- Forecast vs. realisatie afwijkingen
Klaar om je financiële rapportering naar het volgende niveau te tillen?
Lees meer:
In de bouwsector draait financiële sturing om budgetopvolging, nacalculatie en resourcekost.
Transportbedrijven houden de rendabiliteit per rit en kost per kilometer scherp in het oog.
Financiële KPI’s in productie tonen waar je marges verliest door stilstand, afkeur of inefficiëntie.
HR KPI’s hebben financiële impact via verzuim, personeelskost en retentie, zie hier hoe je dat meet.
Marketinginvesteringen vragen om ROI sturing, bekijk hier welke KPI’s je rendement zichtbaar maken.